Uszkodzenie SLAP (Superior Labrum Anterior and Posterior) to rodzaj uszkodzenia na granicy przyczepu ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia do górnego obrąbka w okolicy guzka nadpanewkowego, które znajdują się w stawie ramiennym.
Obrąbek jest strukturą zbudowaną z włóknistej chrząstki i pełni rolę stabilizującą głowę kości ramiennej w panewce (pacjentom tłumaczę to jako pogłębienie panewki niczym brzegi łyżki uniemożliwiające wylewanie się wody poza łyżkę). Uraz SLAP dotyka górnej części obrąbka, w miejscu, gdzie ścięgno bicepsa przyczepia się do panewki stawu barkowego i rozciąga się od przedniej do tylnej części tego przyczepu.
U naczelnych, a także wg niektórych badań u dzieci i nastolatków, przyczep bicepsa w tej okolicy zapewnienia dodatkową stabilność barku. Dzięki zbliżaniu głowy kości ramiennej podczas pociągania za uniesioną kończynę zmniejsza ryzyko urazu co jest niezwykle ważne u naczelnych podczas skakania między drzewami, a także u młodych pacjentów trenujących cross-fit, kalistenikę czy gimnastykę sportową.
Przyczyny uszkodzenia SLAP
Uszkodzenie SLAP może wynikać z różnych przyczyn, zarówno ostrych, jak i przewlekłych:
- Upadek na wyciągniętą rękę: Jest to częsta przyczyna ostrych urazów SLAP, gdzie nagły nacisk powoduje przemieszczenie głowy kości ramiennej i może prowadzić do uszkodzenia obrąbka w okolicy przyczepu bicepsa.
- Ruchy z nagłym pociągnięciem: Często spotykane w sportach wymagających rzutów lub intensywnego podnoszenia ręki, takich jak baseball, tenis czy siatkówka a także podczas wspomnianej przeze mnie powyżej gimastyki sportowej.
- Przeciążenie mięśni: Wynika z powtarzalnych ruchów, najczęściej w pracy zawodowej, treningu siłowym lub podczas intensywnego uprawiania sportów.
- Wiek: Z biegiem lat, obrąbek staje się mniej elastyczny i bardziej podatny na uszkodzenia.
Objawy uszkodzenia SLAP
Objawy uszkodzenia SLAP mogą być różnorodne i często są mylone z innymi urazami barku. Do najczęstszych należą:
- Ból w przedniej części barku: Może pojawiać się przy podnoszeniu ramienia lub podczas aktywności fizycznej.
- Ograniczenie zakresu ruchu: Może wystąpić trudność w unoszeniu ramienia ponad głowę lub w ruchach rotacyjnych, za co odpowiedzialne jest pogrubienie torebki stawowej występujące przy długotrwałym zapaleniu w okolicy uszkodzenia SLAP
- Przeskakujące dźwięki w stawie: Szczególnie podczas wykonywania pewnych ruchów tj podnoszenia i opuszczania ramienia znajdującego się w odwiedzeniu i rotacji
- Osłabienie siły mięśniowej: Może się objawiać jako ogólna trudność w wykonywaniu normalnych czynności, wymagających użycia siły ręki.
Diagnostyka
Diagnostyka uszkodzenia SLAP obejmuje kilka etapów:
- Wywiad lekarski i badanie fizykalne: Ważne jest dla mnie zebranie wszystkich informacji o objawach i możliwych przyczynach urazu lub przeciążenia w związku z wykonywaną pracą lub sportem. Następnie wykonuję testy oceniające zakres ruchu i siłę mięśniową, a także specyficzne testy pociągające/drażniące okolicę przyczepu bicepsa do obrąbka, które objawiają się bólem w razie występowania uszkodzenia SLAP
- Obrazowanie: Najczęściej stosowanym badaniem jest rezonans magnetyczny (MRI), kiedyś był to MRI z kontrastem, który pozwala na dokładne zobrazowanie tkanek miękkich w stawie barkowym. Obecnie dzięki 3-Teslowym, dokładnym rezonansom podawanie kontrastu dostawowego nie jest konieczne
- Artroskopia: Metoda historyczna i nie powinna być stosowana we współczesnej medycynie jako diagnostyka. Dla mnie artroskopia jest zawsze procedurą leczniczą/naprawczą i nigdy nie stosuję jej w celu oglądania stawu ramiennego
Leczenie
Leczenie urazów typu SLAP zależy od stopnia uszkodzenia, objawów i historii leczenia, obejmuje:
- Leczenie zachowawcze: Zalecem odpoczynek, unikanie czynności powodujących ból, zmianę nawyków ruchowym i modyfikację treningu, fizjoterapię, leki przeciwzapalne i czasami iniekcje dostawowe.
- Rehabilitacja: Skupia się na wzmocnieniu mięśni otaczających staw barkowy i poprawie elastyczności, co ma na celu przywrócenie pełnej funkcjonalności barku (pełen zakres ruchu). Ponadto prewencyjnie pracujemny nad poprawą propriocepcji i wzmocnieniem rotatorów
- Leczenie operacyjne: W przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów, może być potrzebna artroskopowa naprawa obrąbka lub tenodeza bicepsa. Leczenie to przeze mnie zarezerwowane jest dla nastoletnich sportowców, u których stabilizacyjne działanie bicepsa może pełnić istotną rolę w rozwoju stawu, a także umożliwia powrót do trenowanego sportu. U osób starszych z masywnym uszkodzeniem typu SLAP, u których leczenie zachowawcze okazało się nieskuteczne stosuję 2-3 poziomową tenodezę ścięgna bicepsa (odcięcie bicepsa od przyczepu do obrąbka oraz wszycie go do kości ramiennej poniżej). Ostatnio dzięki nowoczesnym implantom oraz wprowadzonym przeze mnie modyfikacjom techniki operacyjnej, możliwe jest ruszanie ramieniem i łokciem od razu po operacji co niewątpliwie jest dużym udogodnieniem dla operowanych przeze pacjentów