Choroba zwyrodnieniowa stawu ramiennego, często określana jako zwyrodnienie barku jest schorzeniem, które charakteryzuje się degeneracją chrząstki stawowej, zapaleniem tkanek miękkich otaczających oraz zmianami w strukturach kostnych stawu. Zwyrodnienie to zazwyczaj jest wynikiem procesów starzenia, urazów oraz przeciążeń mechanicznych.
Przyczyny choroby zwyrodnieniowej barku
Choroba zwyrodnieniowa stawu ramiennego może mieć różne przyczyny, a najczęstsze z nich to:
- Starzenie się – naturalny proces starzenia prowadzi do utraty elastyczności chrząstki oraz zmniejszenia jej zdolności do regeneracji.
- Czynniki genetyczne – predyspozycje dziedziczne mogą zwiększać ryzyko rozwoju schorzenia.
- Urazy – wcześniejsze kontuzje, zwichnięcia lub złamania w obrębie stawu mogą predysponować do rozwoju choroby.
- Przeciążenie – intensywna aktywność fizyczna, zwłaszcza w sportach wymagających powtarzalnych ruchów przez długi czas, może prowadzić do nadmiernego zużycia chrząstki.
- Choroby Reumatyczne i autoimmunologiczne- najczęściej w polskiej populacji spotykamy reumatoidalne zapalenie stawów. Zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe stawu ramiennego są odległym powikłaniem nieleczonej lub niewłaściwie leczonej choroby reumatologicznej.
Jakiekolwiek inne schorzenia – choroby metaboliczne, takie jak cukrzyca czy choroby tarczycy, mogą przyczyniać się do degeneracji stawów
Objawy choroby zwyrodnieniowej barku
Choroba zwyrodnieniowa stawu ramiennego może manifestować się różnorodnymi objawami, które mogą się nasilać z czasem:
- Ból barku – pacjenci często skarżą się na przewlekły ból, który może promieniować do ramienia, szyi lub pleców. Ból zwykle nasila się podczas ruchu lub w nocy.
- Ograniczenie zakresu ruchu– pacjenci mogą doświadczać trudności w unoszeniu ramion, obracaniu lub wykonywaniu codziennych czynności w wyniku sztywności stawu.
- Obrzęk i zgrubienie – w obrębie stawu mogą występować zmiany zapalne, które prowadzą do widocznego obrzęku.
- Trzaski lub przeskakiwanie – niektórzy pacjenci zgłaszają odczucia dźwiękowe podczas ruchów, co może być wynikiem uszkodzenia chrząstki.
Diagnostyka
Diagnostyka choroby zwyrodnieniowej stawu ramiennego obejmuje:
- Wywiad lekarski – lekarz zadaje pytania dotyczące objawów, historii medycznej oraz stylu życia pacjenta.
- Badanie fizykalne – ocena stanu stawu, zakresu ruchomości oraz identyfikacja punktów bólowych.
- Badania obrazowe – zdjęcia rentgenowskie mogą wykazać zmiany degeneracyjne, takie jak zwężenie przestrzeni stawowej, osteofity (wyrośla kostne) oraz zmiany w strukturze kości. Badanie MRI może być stosowane do oceny tkanek miękkich i struktury chrząstki.
Leczenie
Leczenie choroby zwyrodnieniowej barku jest zindywidualizowane i może obejmować:
a) Leczenie zachowawcze
- Farmakoterapia – stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) w celu złagodzenia bólu oraz stanu zapalnego.
- Fizjoterapia – programy ćwiczeń mające na celu poprawę zakresu ruchu, wzmocnienie mięśni stabilizujących staw oraz redukcję bólu. Terapia manualna może być stosowana w celu poprawy mobilności.
- Metody fizykalne – takie jak krioterapia, ultradźwięki, czy elektroterapia, które pomagają w redukcji bólu i wspierają procesy regeneracyjne.
b) Leczenie zachowawcze-inwazyjne
- Zastrzyki steroidowe – wstrzyknięcia w obrębie stawu mogą przynieść szybką ulgę w bólu oraz zmniejszyć stan zapalny. W dłuższej perspektywie nie wpływają jednak korzystnie na przeżycie stawu, a mogą być również przyczyną późniejszych komplikacji dlatego też nie powinny być nadużywane
- Iniekcje PRP oraz kwasu hialuronowego – w przypadku początkowych i średniozaawansowanych zmian chorobowych, metody te mogą zmniejszać dolegliwości bólowe oraz wydłużać czas od wystąpnienia pierwszych objawów do konieczności leczenia operacyjnego. Należy jednak pamiętać, że każda iniekcja to porcja bakterii wprowadzona do stawu, a już 3-4 iniekcje do barku zwiększają ryzyko infekcji po leczeniu endoprotezoplastyką. Osobiście nie stosuję iniekcji częściej niż 1x na 6 m-cy
c) Leczenie operacyjne
- Artroskopia: Artroskopowe leczenie choroby zwyrodnieniowe stawu ramiennego (procedura CAM- Comprehensive Arthroscopic Management) stosuję w wybranych przypadkach zaawansowanej i średniozaawansowanej choroby zwyrodnieniowej. Operacja ta polega na artroskopowym usunięciu ciał wolnych, zapalnie zmienionej błony maziowej i uszkodzonych ścięgien, a także odbarczeniu uciśniętych nerwów i redukcji osteofitów. W wielu przypadkach przy prawidłowej kwalifikacji do operacji jestem w stanie odsunąć konieczność wykonywania endoprotezy barku o wiele lat. Wg danych z doniesień naukowych artroskopowa procedura CAM skutecznie znosi dolegliwości bólowe u 90% pacjentów przez 2 lata, 70% przez 5 lat i ok. 60% na nawet 10 lat.
Film: Regeneracja chrząstki stawu ramiennego przy użyciu matrycy z komórkami macierzystymi
- Endoprotezoplastyka: Jest to stosowana przeze mnie metoda z wyboru w przypadku leczenia zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych stawu ramiennego. Stosuję zarówno endoprotezy anatomiczne (stosowane najczęściej w przypadku zwyrodnienia w przebiegu chorób reumatycznych oraz młodych pacjentów ze zwyrodnieniem związanym z pracą fizyczną) jak i endoprotezy odwrócone (stosowane najczęściej u osób starszych w przypadku złamań lub uszkodzeń ścięgien stożka rotatorów). Endoprotezy barku, które stosuję u pacjentów to zawsze najnowocześniejsze implanty pozwalające uzyskać maksymalny w danych warunkach zakres ruchu. Są to skuteczne metody leczenia pozwalające w wielu przypadkach na wyeliminowanie dolegliwości bólowych występujących przez wiele lat, przywrócenie zakresu ruchu oraz powrót do aktywności zawodowych i ruchowych.
Przykład zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych stawu ramiennego (barku).
Przykład endoprotezy odwróconej (zastosowana u pacjenta ze zdjęcia powyżej).